Öykü Altuntaş / İstanbul, 11 Mayıs () - İklim uzmanlarına göre, Türkiye rödovans sözleşmesi yoluyla kömür çıkarmaya devam ederse, imzacısı olduğu Paris Anlaşması'nın küresel sıcaklık artışını 1.5°C 'de hatta 2°C'de tutma hedefine sadık kalamayacak.
'ya konuşan Enerji ve İklim Uzmanı, Tüketiciyi ve İklimi Koruma Derneği Başkan Yardımcısı Önder Algedik, rödovans sözleşmelerinin "kömürü hızla ekonomiye kazandırmaya zorladığı" ve uyarısı yaptı.
Soma'da çıkan yangının ardından 301 madencinin yaşamını yitirdiği facia ile Türkiye'nin gündemine yansıyan rödovans modeli, "ruhsat sahibinin sözleşme ile kendi sahasını üretim için kiraya vermesi ve belirli bir bedel karşılığında maden çıkarma ve satış haklarını özel kişilere bırakması" olarak tanımlanıyor. Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) ile Soma Madencilik A.Ş. arasında da rödovansa dayalı bir hukuki ilişki olduğu biliniyor.
Uzmanlara göre, rödovans "rezervi en düşük maliyetle aramak ve işletmek" amacı doğrultusunda çalışanları ve işletmenin güvenliğini tehlikeye atıyor. Bunun yanında rödovans modeli, Türkiye'nin Nisan ayında imzaladığı Paris Anlaşması'nın, iklim değişikliği ile mücadele hedeflerine uymuyor.
Türkiye'nin "2014’de 468 milyon ton olan salımlarını 2030’da azaltmak yerine 929 milyon tona çıkartmayı, Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı Beyanı ile ilettiğini" belirten Önder Algedik, Aralık 2015'te Paris'te gerçekleşen İklim Değişikliği Taraflar Konferansı'nda (COP21) sunulan bu beyanın, iklim değişikliğini ise hızlandırdığını söyledi.
Algedik: Rödovans sürdükçe, Soma gibi ağır maaliyetleri olacak
Rödovans sözleşmelerinin dünyanın gündemine de "iklimi değiştiren bir model" olarak yansıdığına dikkat çeken enerji ve iklim uzmanı, Soma'da rödovans yoluyla üretiminin yol açtığı maden faciasının "toplumsal bir fatura" olduğunu söyledi ve ekledi:
"Rödovans yoluyla elektrik üretimi modeli iklim değişikliğini hızlandıracak, tıpkı Soma gibi ileride ağır bir maliyeti olacak bir model anlamına geldir... Bilim kömür toprakta kalmalı derken bu şekilde iklim değişikliğini durdurmazsınız"
Rödovans ile kömür üretimi 447 binden 4.3 milyon tona çıktı
Türkiye'nin 2005 yılında kömür aramalarını hızlandırarak bulduğu 7.2 milyar ton rezervi kullanmak için rödovans sözleşmeleri ile elektrik üretimi modelini geliştirdiği ifade ediliyor.
Algedik, "Bu model ile kömür üretimi 2004’te 447 bin ton iken, 2014’te 4.3 milyon tona çıktı" diye açıkladı. Algedik, "Rödovans Modeliyle İklim Değişikliği" başlıklı raporunda, Türkiye’nin mevcut kömürlü termik santraller ile 780 milyon ton karbondioksiti atmosfere saldığını ifade etti ve ekledi:
"Rödovans modeli ile elektrik üretimi bugün 887 milyon ton rezerv üstüne kurulu bir kısmı çalışan, bir kısmı sözleşmesi yapılmış dokuz kömürlü termik santrali ile 3 bin MW güç anlamına geliyor."
Üstelik iklim uzmanına göre, Türkiye'nin politikaları elindeki bu santrallerle yetinmeyip, "önümüzdeki 10 yılda Afyon-Dinar, Eskişehir-Alpu, Konya-Karapınar ve Tekirdağ Çerkezköy gibi pek çok sahayı bu işe katacağını" gösteriyor.
Türkiye, Etiyopya'nın "50 yıllık sera gazı salımını" atmosfere verecek
"Bütün bunlar olurken iklim değişikliğini durdurmanız mümkün değil" diye konuşan Algedik, raporunda Şubat 2016'da Başbakanlık genelgesi ile “Enerji Yatırımları Takip ve Koordinasyon Kurulu” oluşturulduğunu hatırlattı. Algedik, bu kurulun rödovans usulüyle ihale edilecek yeni sahaların izin süreçleri ve denetimlerini hızlandırmakla görevlendirdiğini de sözlerine ekledi.
Türkiye'nin beyanını değerlendiren Algedik, "Etiyopya iklim değişikliğini durdurmak için verdiği niyet beyanında 150 milyon ton olan seragazı salımlarını artırmama, hatta 2030’da 145 milyon tona çekme taahhüttü verdi. Türkiye’den daha kalabalık olmasına ve refahın düşük olmasına rağmen sorunun ciddiyetine uygun bir taahhütte bulundular" diye de ekledi.
Önder Algedik'in raporuna göre, Türkiye, iklim müzakerelerinde tarihsel sorumluluktan bahsederken, geliştireceği yeni projeler ile "Etiyopya'nın 50 yıllık sera gazı salımını atmosfere vermeyi" hedefliyor.
