İstanbul, 4 Eylül () - Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) heyeti, Cumhurbaşkanı'nın, devlet kaynakları kullanılarak, iktidar partisinin avantajına olan ve muhalefet partilerinin eleştirildiği pek çok etkinlikte yer aldığına dikkat çekerek, bu yolla kampanya döneminde "çok fazla iktidar partisi lehine rol aldığı" saptaması yaptı.
Hükümet tarafından 7 Haziran 2015 Milletvekili Seçimleri’ni gözlemlemek için Türkiye’ye davet edilen ve bu süreçte Uluslararası Şeffaflık Derneği ile de temaslarda bulunan AGİT heyeti, seçim dönemine ilişkin final raporunu açıkladı.
Uluslararası Şeffaflık Derneği'nin açıklamasına göre heyet raporda, derneğin “seçim kampanya bütçesini ve mal beyanını kamuoyuna açıklama” kampanyasının sonucunda azımsanamayacak sayıdaki milletvekili adayının malvarlıklarını kamuoyuna açıklamış olmasına atıfta bulundu. Buna göre, AGİT heyetinin raporunda bulgular, eleştiriler ve eksiklikler özetle şu şekilde sıralandı:
- Yüzde 10 seçim barajı çoğulcu demokrasiyi engelliyor.
-Seçim döneminde iktidar partisini eleştiren medya organlarına ve gazetecilere tehdit ve baskı uygulandı.
-İktidar partisi ile diğer partiler arasındaki kutuplaşma ve cepheleşme belirginleşti.
- Anayasa’da tarafsız olması gerektiği belirtilmesine rağmen, Cumhurbaşkanı seçim kampanyalarında iktidar partisi lehine çok fazla rol aldı.
- Cumhurbaşkanı, devlet kaynakları kullanılarak kamu çalışanlarının eşlik ettiği, iktidar partisinin avantajına olan ve muhalefet partilerinin eleştirildiği pek çok etkinlikte yer aldı.
- Cumhurbaşkanı’nın Anayasal sınırları dahilinde hareket etmesi hem de kamu kaynaklarının iktidar partisi lehine usulsüz kullanılmaması için çok fazla sayıda şikayet dilekçesi yazıldı.
- Genel anlamda seçim kampanyaları özgür bir şekilde gerçekleştirilse de muhalefet partilerinin etkinliklerinin bir bölümü, Cumhurbaşkanı ya da Başbakan’ın etkinlikleri ile çakışmaları nedeniyle iptal edildi.
- Muhalefet partilerinin bazı kampanya afişleri Cumhurbaşkanı’na hakaret gerekçesiyle kaldırıldı.
- Muhalefet partilerinin ofislerine ve adaylarına çeşitli saldırılar gerçekleştirildi.
- YSK’nın daha şeffaf olması gerekiyor; seçimlerin yönetimi ve kampanyalara ilişkin bazı kararları mevzuat ile uyumlu olmadı.
- Var olan mevzuat kapsamlı bir kampanya finansmanı düzenlenmesini içermiyor. Partiler ve adaylar bağışlar dahil kampanya gelir ve giderlerini kamuoyuna açıklamadılar. Bu durum seçim kampanya finansmanında şeffaflığı ve hesap verebilirliği zedeliyor.
- RTÜK’ün şeffaflığı ve tarafsızlığına ilişkin endişeler oluştu. TRT 1 iktidar partisi lehine yayın yaptı.
- YSK kararlarının herhangi bir yargısal denetime tabi olmaması güçler ayrılığı ilkesi ile bağdaşmıyor.
- Cumhurbaşkanı’nın seçim kampanyalarında yer almasına ilişkin Anayasa Mahkemesi’ne yapılan şikayet başvuruları seçim gününe kadar sonuçlandırılmadı.
- Anayasa, cinsiyet eşitliğine vurgu yapsa da partilerin seçimlerde eşitlikçi uygulamalar yapması için herhangi bir yasal düzenleme bulunmuyor.
- Vatandaşlar etkin bir şekilde gözlemcilik yapamıyorlar. İki yurttaş gözlemci grubunun akreditasyon için yaptıkları başvurular YSK tarafından reddedildi.
AGİT raporunda en temel eksikliklerden biri olarak seçim kampanya finansmanın şeffaf ve hesap verebilir olmayışının gösterilidiğine işaret edilerek, seçim dönemindeki nakdi/ayni katkıların ve harcamaların şeffaf bir biçimde raporlanması ve bu raporların kamuoyuna açık olması gerektiği vurgulanıyor.
Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin, birçok sivil toplum kuruluşunun desteğiyle yürüttüğü, kampanyası sonucunda seçim kampanya bütçesini, kaynaklarını ve mal beyanını kamuoyuna gönüllü olarak açıklayan adayların olduğu belirtilirken hiçbir siyasi partinin kampanya finansmanına ilişini bilgilerini açıklamamış olması AGİT’in eleştirileri arasında yer alıyor.
2015 yılında devlet yardımı alamayan HDP’nin kaynak problemiyle ilgili ortaya çıkan kaygılar vurgulanırken, devlet yardımı için siyasi partilerin alması gereken oy oranının yüzde 7’den yüzde 3’e düşmüş olması olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Uluslararası Şeffaflık Derneği açıklamasında, AGİT tarafından yapılan tavsiyelerin 1 Kasım milletvekili seçimlerinde dikkate alınması gerektiğine işaret edilerek şöyle denildi:
"Uluslararası Şeffaflık Derneği olarak bu seçim sürecini de yakından izleyerek, özellikle siyasetin finansmanı alanındaki ihlalleri, başta kamu kaynaklarının usulsüz kullanımı ve kamu görevlilerinin yapamayacağı işler olmak üzere seçim dönemine ilişkin tüm kampanya ve propoganda ihlal ve usulsüzlüklerini takip edip kamuoyuna duyuracağız ve yetkili makamlara iletilmesini sağlayacağız."
